Araç İçi Yerleşim Planı

Kendime uygun panelvanı satın aldıktan sonra yaptığım ilk iş, aracın tüm boyutlarını ölçmek ve bu ölçülere göre bir şablon hazırlamak oldu. Yazılımcılık ya da tasarımcılık yönü güçlü olan arkadaşlar araç içi planlamayı AutoCAD ya da benzeri programlar kullanarak isterlerse üç boyutlu olarak tasarlayabilirler. Ama ben Excel'de en basidinden bir şablon hazırlayarak, yaklaşık ölçülerde dokuz farklı tasarım yaptım. Bu tasarımları, iş arkadaşlarımla, sanayideki usta arkadaşlarımla ve de ailemle paylaşarak, en uygun olacak tasarımı belirlemeye çalıştım. Sonuç itibariyle abimle de uzun süre kritik yaparak, sekiz numaralı tasarımın en işlevsel tasarım olacağına karar verdik. Bu tasarımı aşağıda görebilirsiniz:

Karavan tasarımını yaparken, önem verdiğim iki konu vardı. Birincisi ve en önemlisi, banyo ile tuvalet alanının büyük olması, ikicisiyse en az üç kişinin karavanda konaklayabilmesi idi. Aldığım araç orta şasi panelvan olduğu için, öncelikli olarak yatağın uzun kısmını sağ / sol yan duvar arasında yapmayı planladım. 175 cm'lik genişlik, aracın dikey çizgide ve orta kısmındaki en dar yeri idi. Arka yan pencere boşluklarındaki toplam 15 cm'lik kısmı da yatak alanında kullanabilmek için, yatağı dikey düzlemde, pencere boşluğu hizasından başlayacak şekilde kurguladım. Ve cam boşluklarını 6 mm kauçuk izolasyon malzemesi ile kaplayıp, 4 mm huş marin kontrplak kaplama ile kapattıracak şekilde planlamama devam ettim. Böylece, planımdaki 190 cm yatak uzunluğundan toplam kaybım sadece 2-3 cm civarında olacaktı. Bu durumda boyu 170-175 cm olan insanların rahatça yatabileceği bir yatak alanı planlamış oldum. Yatağın enini de 110 cm civarında planladım. Tek kişi için nispeten büyük, iki kişi için nispeten küçük olsa da, ihtiyaç halinde iki kişinin yatabileceğine kanaat getirdim.

Yatağın altına, sığabilecek en büyük boyutlu, temiz su deposunu koymam faydalı olacaktı. Bu depoyu da arka iki teker arasına koyduğumda, hem aracın ağırlık merkezini arka tekerlere doğru çekmiş olacaktım, hem de aracın dengesini daha iyi hale getirebilecektim. Ayrıca aracın hızlanması ve yavaşlaması sırasında, suyun dalgalanması ile oluşacak dengesizliği asgari seviyelere indirecektim.

Aracın sol tarafına 120 cm uzunluğunda, iki kişinin yan yana rahatça oturabileceği bir koltuk olsun istedim. Koltuğun oturma seviyesi ile yatağın başlangıç seviyesi arasına 30 cm'lik bir yükseklik farkı koyarak; koltuk yatağın altına doğru 40-60 cm aralığında uzayacak şekilde bir tasarım yaptım. Bunun iki sebebi vardı. Birinci sebebi, araç içinde üçüncü kişinin uyuyabileceği bir yatak alanı oluşturmaktı. Ki toplamda 175-180 cm uzunluk elde ettiğimde, çaprazlama (diagonal) uzunluk 190 cm'lere kadar çıkacaktı. Bu alanı bu şekilde tasarlamamın ikinci sebebi de; ikili koltuğa biri yatmadığı zaman, yatak altına doğru uzanan kısmı, yastık, yorgan vs gibi, hacim gerektiren ve araç içinde olması gereken malzemelerin depo alanı olarak da kullanabilecektim.

İkili koltuk ve yatak altı boşluğu bu şekilde tasarlayınca, iki teker arasına koycağım su deposunun azami yüksekliği, koltuk seviyesi kadar olabilirdi. Normalde yüksek olup, 300 lt'den fazla temiz su deposu koyabileceğim alana en fazla 200 lt'lik temiz su deposu koyabilecektim. Temiz su depolama hacmini nasıl artırırım diye düşünürken, su deposu almak için gittiğim firmada teker üstüne de konabilecek su depoları olduğunu farkettim. Bu teker üstü depoları da kullanarak, toplam su depolama alanını 280 lt'ye kadar artırabilirdim. Bunu, temiz ve pis su depolama ile ilgili olan sayfada daha detaylı anlatacağım.

Temiz su depoları ve ikili koltuğun uzantısından sonra kalan, yatak altı boşluğu da, olabilecek en işlevsel şekilde depolama alanı olarak kullanabilirdim. Temiz su deposu ile yatak arasındaki boşluğu raf gibi kullanabilecek şekilde mobilya tasarımı yapılabilirdi. Arka kapılara doğru olan kısımlar, kalacak boşluğa göre tüp koyma alanı olarak kullanılabilirdi. Veya farklı depolama alanları olarak da kullanılabilirdi. Ama proje ilerledikçe, ilk yaptığım planlar da zaman içinde evrildi. Planın ilk hali ile, yapılanlar arasında fark gördükçe, bunun sebebinin ne olduğunu düşüneceksinizdir? Bunun aslında iki sebebi var: Birinci sebebi, planlama yaparken tüm olasılıkları düşünememek, ikincisi ise, işler ilerledikçe mevcut planı daha işlevsel hale getirmek. Ve aracı aldıktan sonra yapacağınız, araç içi yerleşim planı, sizin en büyük, en önemli yol göstericiniz olacak. Belki hatalar çıktıkça büyük değişiklikler yapmak zorunda kalacaksınız, belki de ilk planladığınız şekli ile sonuna kadar devam edeceksiniz. Biz, oluşan sorunlar sonrası, planlamayı sadece bir kez komple değiştirmeyi denedik ama bu yeni planda da, başka sorunlar olduğu için ilk plana sadık kalacak şekilde yolumuza devam ettik.

Buzdolabı ve çamaşır makinesini, üst üste olacak ve kayar kapıdan içeri girerken sağda kalacak şekilde planladım. Ayrıca şoför koltuğunun arkasında kalan köşeye de banyonun konulması, az kayıp alan oluşturacaktır diye düşünerek planlamaya devam ettim. Çamaşır makinesi olarak LG'nin 2 lt'lik çamaşır makinesini, buzdolabı olarak da Vestel'in 150 lt'lik buzdolabını kullanırım diye planlama yapmıştım. Lakin kayar kapıya içten bakarken sol üst köşede kocaman bir çıkıntı olması, maalesef planlarımın ilk büyük aksamasıydı. Bu çıkıntıdan sebep, çamaşır makinesini planladığım bölüme yerleştiremedim. Sonrasında birkaç farklı alana koymayı denesem de, boyutlarından sebep, hiç bir yere sığdıramadım. En sonunda sabit çamaşır makinesinden vazgeçtim ve portatif çamaşır makinesi almaya karar verdim. Bu da cebimde bir miktar para kalmasına sebep oldu. Gerçi sabit çamaşır makinesi olsaydı daha iyi olacaktı ama olmadı. Çamaşır makinesi iptal olunca, buzdolabını zemine yerleştirip, buzdolabının üstünde kalan kısmı depolama alanı olarak planlamaya karar verdim. Böylece, planlamada fazladan bir depolama alanım daha olmuş oldu.

Çamaşır makinesi, aracın yapısındaki uyumsuzluktan dolayı planlamadan çıkarılması sonucunda, aracı ve planı günlerce kafamda canlandırdım. Başka sorunlar da oluşacak mı diye... Ve bu canlandırmaları yaptıktan bir süre sonra ikinci planlama sorununu buldum. Bulduğum sorun, yine aynı bölgede idi. Bu sefer, buzdolabının kayar kapıya yakın olması büyük sorun idi:

• İçeriden kayar kapıyı açmak istediğimde elim boşluğa sığacak mıydı?
• Kolum kapı açma diline ve tutacına ulaşabilecek miydi?

Sorunu tespti eder etmez yaptığım ilk simülasyonda, buzdolabını oraya koyamam diye düşünmüş ve dokuz numaralı planı kurgulamıştım. İleriki zamanlarda, yine yapısal nedenlerle dokuz numaralı planı da hayata geçiremeyeceğimi anladım. Tekrar ilk plana geri döndüm ve işlere kaldığı yerden devam ettim. Çünkü yaptığım ikinci simülasyonda, kayar kapıyı içten açmanın mümkün olduğunu gözlemledim. Tabii öncesinde de, elektrikli kayar kapı alternatifini araştırdım. Ama elektrikli kayar kapı planlarımı çok fazla bozacağı için tamamen vazgeçtim. Kapı tutacını ve kapı açma dilini orta kısımlara doğru almayı bile alternatif olarak düşündüm. Ama dediğim gibi, sonraki simülasyonda hiç bir alternatife gerek olmadığını gördüm. Böylece, ilk planlarım çerçevesinde işlemleri yapmaya devam ettim.

En başta da belirttiğim gibi, banyo ve tuvalet kısmının büyük olması benim için çok önemli idi. Çok küçük alanlarda hem duş hem de tuvalet ihtiyacını gidermek, bana göre değildi. Bu sebeple planlarımı en başından itibaren hep büyük banyo doğrultusunda yaptım. Ki aşağıdaki diğer planlamalarıma baktığınızda, bu durumu gözlemleyeceksinizdir. Birçok karavan sever, banyo ve tuvalet ihtiyacını toplumsal alanlarda giderme yönüne gitse de, ben başka bir yere ihtiyaç duymadan, aracı tasarlamayı uygun gördüm. Bu konuda herkesin kendine has fikirleri olabilir doğal olarak. Benim fikrim, pandemiden önce de bu yöndeydi. Banyo içinin düzenlenmesini, ilgili sayfada, zamanı gelince açıklayacağım ama tuvaletin maceratörlü tuvalet olduğunu, katlanır lavabo planladığımı ama sonrasında sabit lavabo için alan oluşturabildiğimi, iki farklı atık su deposu olacağını, bunlardan 110 lt olanının banyo ve mutfak gideri için, 60-70 lt olanınınsa tuvalet gideri için olacağını, planlarımın bu aşamasında söyleyebilirim.

Mutfak için kalan alan ise kayar kapı girişinin solu ile yatak arasında kalan bölüm idi. Aslında daha büyük bir mutfak tezgâhım olsun isterdim ama eldeki ölçülere göre kalan alanın yeterli olacağına kanaat getirdim. Ayrıca tezgâhı kullanırken, sabit tezgâh ile buzdolabı arasına da portatif bir tezgâh koyarak, mevcut tezgâhı uzatabileceğimi de öngördüm. Mutfak için iki gözlü ocak almayı ve kalan alanı en iyi şekilde değerlendirebileceğim, üstünü de yine bir ahşap ile kapatıp, tezgahı bütünleyebileceğim bir evye düşündüm. Mutfak ocağı ve sıcak su içinse LPG kullanmanın en doğru yöntem olacağına karar verdim. Bunun için, GFI ve Teleflex LPG sistemleri yetkili servisi olan arkadaşlarımla da konuyu uzunca süre konuştuk. Onlardan aldığım bilgi doğrultusunda LPG kullanmaya karar verdim demem çok daha doğru olacaktır. LPG tankı mutfak tezgâhının altında kalacak ve su ısıtma cihazı (şofben) banyoda olacak şekilde plan yapmaya devam ettim. Bu konulardaki tüm detayları ilgili sayfalarda göreceksiniz.

Karavanda iki adet tavan havalandırması planladım. Birincisinin, koridorda ve mutfak tezgâhındaki ocağa yakın olmasını istedim. Ama aracın metal tavan kayıtlarından ve mevcut yerleşim planından sebep, ikili ocağın üstüne doğru değil de bir miktar yatağa doğru planlamak zorunda kaldım. Böylesi yerleşimler, işe giriştikçe bir miktar değişim gösterecektir doğal olarak. İkinci fanı ise banyo içinde ve tavanda olacak şekilde planladım. Koridordaki fanı hem içe hem de dışa üfleme yapacak ve mekanik bir sistemle tavanı açılacak şekilde seçtim. Banyo havalandırmasını ise, haricen fan takılabilir şekilde sipariş edip, sessiz bir fan ile içeriden dışarı üfleme yapacak gibi kurguladım.

Son olarak, akü ve invertörü ikili koltuk altında sabitleyecek ve sigorta panellerini de mutfak tezgahının üstündeki dolapların kayar kapıya doğru olan kısmında kalacak şekilde planladım. Elektrik ile ilgili olan tüm planlamaları, abim yaptı ve tüm elektrik düzeneği abim tarafından yapıldı. Elektrik ile ilgili kısımda bütün detaylardan bahsedeceğim. Temiz ve atık su depolarının göstergeleri, akım, gerilim, güç gösterge ekranı, MPPT cihazı ve ekranı ise banyo ile ikili koltuk arasındaki duvarda kalacak şekilde planlandı. Ve tüm işler, bahsettiğim bu planlamalar çerçevesinde ilerledi.

Bu arada bazılarınız, şoför kabini ile arka kabin arasında bağlantı var mı yok mu diye merak edeceksinizdir. Aslında en başka iki kabin birbirine bağlı olsun diyerek yola çıktım. Ama ön ve arka kabini birbirine bağladığımızda, alan kaybı çok oluyordu. Hele bir de ön ikili koltuğu tekli koltuğa döndürüp orta kısmı koridora bağladığımızda, 1.5-2 mt³ hacim kaybı oluşuyordu. Bu sebeple en efektif kullanım için şoför ve arka kabin bağlantısını tamamen ortadan kaldırmayı planlayarak yola devam ettim. Planı bu şekilde yaptığımda, aracın kendi kliması, yolculuk esnasında şoför kabinini soğutabilecekti. Eğer ara açık olursa, soğuk hava arka kısma doğru kaçacağı için, mevcut araç kliması hiç bir işe yaramayacaktı. Diğer taraftan, ne yaptıysam, mevcut boyutlarda banyo alanı ve diğer mevcut alanları oluşturamadım. Bunun sebebi, dediğim gibi koridora dönüştürülen alanlar idi. Tasarımdaki "bence" en önemli kavramlardan biri de, en az seviyede koridor alanı bırakmak olmalı. En azından ben öylesinin en doğrusu olacağını düşündüm. Sizler farklı düşünüyor olabilir ya da karavan beklentileriniz ve tecrübeleriniz, sizi farklı sonuçlara ulaştırıyor olabilir.

Planlama ile ilgili, aktarmaya çalıştığım bilgilerde eksik kalan kısım oldu mu bilmiyorum. Zamanla gelecek sorulardan eksik yazdığım kısımlar var mı anlayacağım. Ve tecrübe ettiğim bir şeyler varsa mevcut yazıyı güncelleyerek o bilgileri de bu sayfaya almaya çalışacağım. Unutulmamalıdır ki, yukarıda bahsettiğim üzere, karavan aldıktan sonra; yapılacak planlamalar, en önemli aşamalardır. Elbetteki planlamalar, işler ilerledikçe yüzde yüz uyumluluk göstermeyebilir ama her işte olduğu gibi bu işte de bir yol haritasına ihtiyaç vardır ve birinci yol haritanız araç içi yerleşim planlanınız olacaktır. İşlere başlamadan önce sizin için yeterli olabilecek bir süre, aracın içinde durup, sadece bakın... Ne istiyorsunuz, nasıl yapabilirsiniz? Bu iki sorunun cevabı, size en güzel tasarımı çıkaracaktır...

Aşağıda; küçük resim olarak, araç içi ile ilgili yaptığım tüm planlama çalışmalarını görebilirsiniz. Ve küçük resimlerin üzerlerini tıklayıp, sağ - sol tuşlarını kullanarak araç içi yerleşim planlamalarını daha büyük olarak ekrana getirebilirsiniz: